Seksueel misbruik

Seksueel misbruik betekent dat een volwassene seksuele handelingen of aanrakingen opdringt aan een kind. Het kan gaan om het aanraken van geslachtsorganen of de borsten van een kind. Ook het masturberen in het bijzin van het kind en het met de penis binnendringen van de mond van het kind, de vagina of de anus zijn vormen van seksueel misbruik. Datzelfde geldt voor het overhalen van het kind om pornografisch materiaal te bekijken of de geslachtsorganen van de volwassene aan te raken. Het begluren van het kind is ook een voorbeeld van seksueel misbruik.

Seksueel misbruik binnen het gezin kan voorkomen bij baby’s, bij jonge kinderen en kan soms doorgaan tot op volwassen leeftijd van het kind. Vaak gaat een langere periode van voorbereiding vooraf aan het seksueel misbruik. Plegers weten het kind vaak zo te manipuleren dat het kind gaat denken dat het zelf verantwoordelijk is voor het misbruik. Het kind gaat denken dat het schuld heeft omdat het zich niet verzet heeft of omdat het is ingegaan op de manipulaties van de pleger. Kinderen die seksueel misbruik hebben meegemaakt voelen zich vaak schuldig en schamen zich. Daarom zullen zij niet gauw tegen anderen iets vertellen over wat er met hen gebeurt. Zij kunnen ook zwijgen omdat zij bang worden gemaakt. Soms dreigt de pleger met geweld (ik vermoord je als je je mond open doet) of ze worden bang gemaakt voor de gevolgen (dan ga je naar een internaat, als je moeder gaan we scheiden).

De gevolgen van seksueel misbruik kunnen zowel op de korte als op de lange termijn ingrijpend zijn.
Het kind krijgt te maken met onveiligheid in een relatie met een volwassene van wie het juist veiligheid en geborgenheid mag verwachten. Dat ondermijnt het vertrouwen niet alleen in de pleger, maar in anderen in het algemeen. Het gevoel van wantrouwen heeft ingrijpende gevolgen voor het aangaan van relaties. Ook het feit dat het kind een geheim met zich meedraagt en dingen meemaakt die leeftijdgenoten niet meemaken, maakt dat kinderen die slachtoffer zijn vaak geïsoleerd raken.
Kinderen krijgen in deze situatie ook vaak te maken met loyaliteitsconflicten. Bijvoorbeeld omdat ze ook van de pleger houden of omdat ze cadeautjes van de pleger accepteren. Soms ook omdat ze er op uit zijn om cadeautjes te krijgen. Kinderen kunnen daardoor erg in verwarring raken en onzeker worden.

Volwassenen die in hun jeugd seksueel misbruikt zijn ontwikkelen vaak psychische klachten als slaapproblemen, depressies en angsten. Problemen met het stellen van grenzen treden ook vaak op. Als volwassene kunnen zij ook een afkeer van zichzelf ontwikkelen. Dat kan leiden tot depressies, slaapproblemen en verslaving. Seksueel misbruik kan op volwassen leeftijd leiden tot problemen met de eigen seksualiteit, tot problemen in de relaties met anderen en tot veel verschillende gezondheidsklachten.

Seksueel misbruik van kinderen kan leiden tot heel veel verschillende signalen. Veel van die signalen zijn niet typisch voor seksueel misbruik. Zij kunnen ook optreden bij andere vormen van kindermishandeling.

• voortdurend onverklaarde buikpijn
• eetproblemen
• slaapproblemen
• bang in het donker
• nachtmerries
• plotselinge stemmingswisselingen
• angst om alleen gelaten te worden met een bepaalde volwassene
• terugval in ontwikkeling: opnieuw bedplassen, duimzuigen of eenkennigheid
• niet over een geheim willen praten dat het kind met een  volwassene heeft;
• plotseling veel zakgeld of cadeautjes hebben;
• seksueel gedrag vertonen dat niet bij de leeftijd past.

Meer specifieke signalen[1] van seksueel misbruik bij kinderen in de leeftijd va 0- 4 jaar zijn:

Lichamelijk:

• verwondingen aan geslachtsorganen
• vaginale infecties en afscheiding
• jeuk bij vagina of anus
• pijn in bovenbenen
• pijn bij lopen of problemen bij plassen
• urineweginfecties
• seksueel overdraagbare aandoeningen

In gedrag:

• drukt benen tegen elkaar bij lopen
• afkeer van lichamelijk contact
• maakt afwezige indruk bij lichamelijk onderzoek

Bij alle signalen geldt dat ze niet kunnen worden gezien als een bewijs dat een kind seksueel misbruikt wordt. Signalen moeten worden gezien als een aanmoediging om verder te kijken, om zich verder te verdiepen in de situatie van het kind en het gezin. Voor professionals vormt een signaal de aanleiding tot het zetten van Stap 1 van de Codigo di Proteccion.

[1] Wolzak, A. Kindermishandeling: signaleren en handelen Utrecht, NJi 2012

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/kindermishandeling/vraag-en-antwoord/hoe-herken-ik-seksueel-misbruik-bij-een-kind

https://www.nji.nl/nl/Kindermishandeling-Probleemschets-Definitie/Seksueel-misbruik

Wolzak, A. Kindermishandeling: signaleren en handelen Utrecht, NJi 2012