Getuige van partnergeweld

Kinderen vinden het heel moeilijk als hun ouders ruzie hebben. Als dat vaak gebeurt en zeker als daar geweld bij wordt gebruikt, dan is dat buitengewoon pijnlijk en verwarrend voor kinderen. Onderzoek heeft aangetoond dat kinderen het bijna altijd merken wanneer hun ouders vaak ruzies hebben, ook als ze er niet bij aanwezig zijn. Bijvoorbeeld omdat zij op bed liggen en ouders denken dat hun kinderen er niets van gemerkt hebben. Of tijdens de zwangerschap wanneer er geweld tegen hun moeder wordt gebruikt. Kinderen merken het ook als de politie aan huis komt of wanneer zij met hun moeder naar de opvang of naar vrienden of kennissen moeten vluchten. In de meeste gevallen gaat het om geweld dat de (stief)vader gebruikt tegen hun moeder.

Uit diezelfde onderzoeken blijkt ook dat kinderen ernstige schade kunnen ondervinden van de ruzies en het geweld tussen hun ouders. Uit onderzoek blijkt ook dat kinderen met ouders die gewelddadige conflicten hebben, zelf ook vaak verwaarloosd of mishandeld worden. In onderzoeken worden schattingen genoemd die variëren van 30% tot 60% van de gezinnen waar zowel partnergeweld als kindermishandeling werd gevonden.

Kinderen die getuige zijn van geweld kunnen een breed scala aan problemen en klachten ontwikkelen. Hier vindt u een korte samenvatting.
De gevolgen zijn afhankelijk van de ontwikkelingsfase waarin kinderen geconfronteerd worden met het geweld.
Kinderen die op heel jonge leeftijd geweld meemaken kunnen een slechte gezondheid, een groeiachterstand of slaapproblemen ontwikkelen. Zij kunnen veel huilen of schreeuwen.

Bij schoolgaande kinderen zien we een belangrijke invloed op hun sociale contacten en op hun leerprestaties als gevolg van concentratieproblemen.
Adolescenten die opgroeien in een gezin waar geweld speelt, hebben vaker problemen met het aangaan van liefdesrelaties.
Naast onderscheid tussen de ontwikkelingsfasen van kinderen kan ook onderscheid gemaakt worden tussen internaliserende (naar binnen gekeerde) en externaliserende (naar buiten gerichte) reacties van kinderen op het getuige zijn van geweld. Voorbeelden van internaliserende reacties zijn bijvoorbeeld het ontwikkelen van angsten, een negatief zelfbeeld en schuldgevoelens. Andere voorbeelden zijn concentratieproblemen, bedplassen en suïcidaal gedrag.

Bij externaliserende reacties gaat het bijvoorbeeld om weglopen, agressief gedrag en het gebruik van geweld.

Bij baby’s

• Slechte lichamelijke gezondheid
• slecht slapen
• excessief huilen of schreeuwen
• angst om alleen te zijn
• schrikachtigheid
• gebrekkige emotionele ontwikkeling als gevolg van verstoorde hechting

Bij peuters

• somatische klachten zoals hoofdpijn, buikpijn, slapeloosheid
• vertraagde ontwikkeling van zindelijkheid en taalbeheersing
• stotteren
• weinig zelfvertrouwen
• angstig vastklamp gedrag of passief gedrag
• sociale problemen zoals bijten en slaan

Bij kleuters

• somatische klachten zoals hoofdpijn, buikpijn en slapeloosheid
• vertraagde ontwikkeling van zindelijkheid en taalbeheersing
• stotteren
• angst en fysiek vastklampen aan moeder, zich terugtrekken of passief gedrag
• sociale problemen door agressief gedrag tegenover leeftijdsgenoten, gezinsleden, dieren of dingen
• zichzelf beschuldigen

Bij schoolgaande kinderen

• angst en zich terugtrekken
• zichzelf beschuldigen
• negatief zelfbeeld
• verdriet
• verlegenheid
• depressie
• gebrek aan vertrouwen in ouders of volwassenen in het algemeen

Omgangsproblemen

• sociaal isolement door schaamte voor de thuissituatie
• ontbreken van of tekort aan sociale vaardigheden
• gebrek aan inlevingsvermogen of juist overgevoeligheid
• gering probleemoplossend vermogen

Schoolproblemen

• moeilijkheden met schoolwerk of juist overcompenseren
• moeite met concentreren
• weglopen van school

Somatische klachten

• hoofdpijn
• buikpijn
• slapeloosheid

Bij alle signalen geldt dat ze niet kunnen worden gezien als een bewijs dat een kind mishandeld wordt. Signalen moeten worden gezien als een aanmoediging om verder te kijken, om zich verder te verdiepen in de situatie van het kind en het gezin. Voor professionals vormt een signaal de aanleiding tot het zetten van Stap 1 van de Codigo di Proteccion.

https://www.augeo.nl/kindermishandeling/getuige-van-partnergeweld

https://www.nji.nl/Vormen-Kinderen-die-getuige-zijn-van-huiselijk-geweld

Baeten, P. en Geurts, E. In de schaduw van het geweld. Utrecht, NIZW 2002