Gesprek met kind
Hoe kunt u het gesprek aangaan met een kind?
Contact met Bureau Sostenemi
588 10 10
Bij acuut gevaar bel 100
Het is belangrijk het kind een stem te geven. Kinderen die thuis worden verwaarloosd of mishandeld, worden door hun ouders onvoldoende gehoord en onvoldoende gezien. En volwassenen die vertellen over mishandeling in hun jeugd, laten vaak weten dat zij zich óók niet gehoord en gezien voelden door de hulpverleners die hen kwamen ‘helpen’. Zij voelden zich daardoor vaak niet geholpen. Kindermishandeling aanpakken zonder het kind te zien, zonder het kind te vragen hoe het gaat en zonder het kind te vragen wat het kind nodig heeft, is geen optie.
Tegelijkertijd is het voor een kind niet vanzelfsprekend om over de problemen thuis te praten. Vaak schamen kinderen zich en voelen zich schuldig. Of ze krijgen uitdrukkelijk de opdracht hun mond te houden, bijvoorbeeld: “Als je het vertelt dan sturen ze je naar een internaat”, of “dan gaan papa en mama scheiden”. Verwacht dus niet dat een kind u direct in vertrouwen kan nemen. Soms gebeurt dat wel. Het kan ook zijn dat een tweede of derde gesprek nodig is. Of het kind neemt na het gesprek zelf contact met u op, op het moment dat het kind er zelf aan toe is.
Bij de voorbereiding op het gesprek is het goed bij een aantal zaken stil te staan. Zie het gesprek niet in de eerste plaats als een mogelijkheid voor het ophalen van informatie bij het kind. Minstens zo belangrijk is dat u boodschappen brengt bij het kind.
Boodschappen:
- Benadruk dat er meer kinderen zijn die dit meemaken (je bent niet de enige) en dat er hulp kan komen voor het kind én voor de ouders.
- Benadruk dat het kind nooit de schuld heeft aan de mishandeling. Ook niet als het kind dingen heeft gedaan die niet mochten. En ook niet als het kind zich niet verzet heeft, bij seksueel misbruik bijvoorbeeld.
- Maak ook duidelijk dat bepaald gedrag niet oké is, zoals slaan, uitschelden of seksueel contact met het kind.
Andere richtlijnen:
- Wees duidelijk en concreet: vertel het kind waarom u met het kind wilt praten en vertel wat u al weet of wat u hebt gezien. Maak er geen kat en muis-spel van.
- Wees niet veroordelend naar de ouders.
- Zorg er voor dat het gesprek met het kind niet tot extra onveiligheid leidt.
- Zorg er voor dat het kind na het gesprek altijd contact kan opnemen met iemand die op de hoogte is. Geef uw mobiele nummer. Of zorg er voor dat het kind bij iemand anders terecht kan en maak daar concrete afspraken over.
- Beloof geen geheimhouding.
- Maak duidelijke afspraken over wat u gaat doen na het gesprek met het kind.
Voorbeelden van vragen die u aan kinderen kan stellen
Bij het gesprek met het kind is het goed om aan drie onderwerpen aandacht te besteden:
- fijne en leuke dingen thuis
- verdrietige en stomme dingen thuis
- de toekomst
In een gesprek werkt het meestal het beste als u begint met de leuke dingen en dan wat heen en weer gaat tussen leuke dingen en verdrietige dingen. Aan het eind komen pas de vragen over de toekomst
Praten met een volwassene over de thuissituatie kan voor kinderen lastig zijn. Als het erop lijkt dat een kind niet wil of afwerend reageert, benoem dat dan. Bijvoorbeeld: “goh, volgens mij heb je er niet zo’n zin in, wat zou je wel willen doen?” “Hoe gaat het, hoe voel je je, waar heb je zin in?” Schep een band met het kind, bijvoorbeeld door een stukje te gaan wandelen in plaats van alleen maar praten. Dat helpt om een vertrouwensband te creëren. Kleinere kinderen durven soms niet te praten, maar in een gesprek waar een grote broer of zus bij is, lukt het misschien wel.
Vragen over fijne en leuke dingen
- Wat zijn de fijne dingen die je thuis doet met mama? Met papa? Met broer(tje), zus(je)?
- Wat doe je dan precies? Wat hoor of zie ik als ik op de bank zat en mee mocht kijken?
- Wat wil je dat papa en mama altijd blijven doen? Wat zou je nooit willen missen?
- Wat vind je nog meer leuk om te doen?
- Wat is je lievelingsknuffel? Wat zou die mij vertellen wat er fijn is in je leven?
- Bij wie vind je het leuk om te zijn als je niet bij papa en mama bent?
- Wie kent jou zo goed dat die mij ook kan vertellen wat jij allemaal leuk vindt?
- Stel dat ik vanavond een wandeling ga maken en bij jullie thuis door het raam kijk, wat zou ik dan zien voor leuke dingen bij jullie thuis?
Vragen over verdrietige of stomme dingen
- Gebeuren er thuis ook wel eens dingen die niet leuk zijn, stom zijn of waar je verdrietig van wordt?
- Heb je daar wel eens iemand over verteld?
- Wil je mij erover vertellen?
- Wat doe je dan als zoiets gebeurt? Wat voel je dan?
- Weten andere mensen dat deze dingen thuis gebeuren?
- Weet je ook of er iemand anders zich ook zorgen maakt over deze dingen?
- Welke verdrietige dingen zou je willen dat er nooit meer gebeuren?
- Als je knuffel kon praten, wat zou die mij vertellen dat er niet leuk is thuis?
- Als het een keer heel erg naar of stom is thuis, en ik zou door het raam kijken, wat zie ik dan?
Vragen over de toekomst
- Als je kon kiezen hoe het was, wie woonden er dan met jou in één huis?
- En wie woonden daar heel dichtbij en zouden heel vaak langskomen?
- Wat doen jullie samen in dat huis?
- En wat zou er nooit meer gebeuren in dat huis?
- Welke afspraken en regels zouden er zijn in dat huis waar iedereen zich aan moest houden?
Bronnen
Baeten, P. en Wolzak, A. Praten met kinderen in de praktijk van de AMK’s, Utrecht, NIZW 2003.
